O tym kiedy i w jaki sposób rolnik może zgodnie z prawem rozrzucić na polu obornik, mówi rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz.U. z 2014 r. poz. 393 ze zm.). Akt ten został wydany na podstawie ustawy o nawozach i nawożeniu z 10 lipca 2007 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1259).
Zgodnie z rozporządzeniem nawozy naturalne i organiczne można stosować w okresie od dnia 1 marca do 30 listopada. Wyjątek stanowią nawozy stosowane do upraw pod osłonami (szklarnie, inspekty, namioty foliowe). Inne terminy i warunki określone są także dla gospodarstw położonych na obszarach OSN. Przepisy regulują również sposób stosowania nawozów. Należy je rozprowadzać równomiernie na całej powierzchni pola, tak aby nie narażać na kontakt z nawozem nieprzeznaczonych do tego gruntów. Nawozy w postaci płynnej stosuje się przy użyciu rozlewaczy, aplikatorów doglebowych, deszczowni lub wozów specjalnie wyposażonych wozów asenizacyjnych. Co do płynnych nawozów naturalnych istnieją jeszcze inne ograniczenia, mające na celu ochronę wód otwartych i gruntowych przed zanieczyszczeniem. Ważne jest aby nawóz naturalny zmieszać z glebą lub nią przykryć. Podstawą stosowania przez rolnika nawozów jest indywidualny plan nawożenia.
Ustawa o nawozach i nawożeniu stanowi, że kto stosuje nawozy niezgodnie z zasadami i warunkami określonymi w rozporządzeniu, powodując zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska oraz ten kto stosuje nawozy naturalne niezgodnie z pozytywnie zaopiniowanym planem nawożenia - podlega karze grzywny (art. 41 pkt 2 i pkt 10 u.n.n.). Orzekanie w tych sprawach następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Organem właściwym do przeprowadzenia kontroli gospodarstwa w tym zakresie jest WIOŚ . Kontrolę może też wszcząć wójt (burmistrz, prezydent miasta). Postępowanie wszczynane jest na podstawie art. 363 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Podczas kontroli organ może sprawdzić, czy rolnik przechowuje gnojówkę i gnojowicę w odpowiednich zbiornikach. Przesłanką konieczną do ukarania rolnika jest stwarzanie przez jego działania zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt lub środowiska. Jeśli zagrożenia tego nie stwierdzi się, a kontrola została wszczęta jedynie z powodu uciążliwego dla otoczenia zapachu, organy mają ograniczoną możliwość sankcjonowania rolnika. Organ nie może zakazać wywożenia obornika i gnojówki na pole. Jeżeli otoczenie daje znać o uciążliwości zapachu, rolnik powinien jednak być świadomy z możliwości skierowania przeciwko niemu przez sąsiadów środków cywilnych. Osoby z sąsiedztwa mogą żądać zaniechania imisji (powodowania odoru), które stanowią naruszanie ich praw zgodnie z art. 140-154 k.c.
Innym problemem może być zabrudzenie dróg publicznych po przejeździe maszyny rolniczej z nawozem naturalnym. Kodeks wykroczeń przewiduje penalizację czynu, polegającego na zanieczyszczaniu drogi publicznej lub pozostawianiu na tej drodze pojazdu lub innego przedmiotu albo zwierzęcia w okolicznościach, w których może to spowodować niebezpieczeństwo lub stanowić utrudnienie w ruchu drogowym. Zachowanie to podlega karze grzywny do 1500 złotych albo karze nagany. Wątpliwe jest jednak, aby ewentualne zanieczyszczenie drogi przez nawozy mogło spowodować niebezpieczeństwo lub utrudnienie w ruchu.
Kolejną, dużo bardziej dotkliwą sankcją, którą może spotkać rolnika w omawianym temacie (tj. niedochowanie planu nawożenia), jest naruszenie zasad wzajemnej zgodności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz PROW. Rolnik korzystający z tych środków pomocowych ma obowiązek spełniać wymogi prawa unijnego. Kontrolę wzajemnej zgodności prowadzi ARiMR. W przypadku ujawnienia w toku kontroli nieprawidłowości, rolnik może utracić nawet sporą część płatności.
Aleksandra Kowalewska, radca prawny
„Lubuskie Aktualności Rolnicze” LODR Kalsk
(za AGRO 9/2019)
