Ziemia nigdy nie oddaje
bez procentu tego, co otrzymała
Marek Tulliusz Cyceron
(106 p.n.e. – 43 p.n.e.)
Materia organiczna jest najistotniejszym wskaźnikiem jakości gleby i pomimo, że stanowi znikomą objętość jej poziomu wierzchniego, to ona właśnie decyduje o niemal wszystkich właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby.
Materia organiczna zawiera większość organicznych związków syntezowanych przez żywe organizmy. Stwarza warunki umożliwiające wzrost i rozwój roślin, poprawiając stabilizację oraz strukturę agregatową gleby, ułatwia też jej napowietrzenie i infiltrację wody. Jest stymulatorem aktywności biologicznej, będąc źródłem pożywienia i energii dla żyjących w niej organizmów, których istnienie jest uzależnione od związków węgla. Ale jest także zasobem przyrody, który tworzy się bardzo powoli i jednocześnie takim, który może być złą decyzją człowieka szybko zniszczony.
Według danych Europejskiego Instytutu Środowiska i Zrównoważonego Rozwoju zawartość materii organicznej gleb w Europie maleje w zastraszającym tempie. Jej ubytek wynosi ok. 1% rocznie, co oznacza, że w porównaniu z latami 80. ubiegłego stulecia jej zawartość zmniejszyła się o ok. 30%. W niemal połowie gleb Europy zawartość materii organicznej mieści się w przedziale 1,7 – 3,2%, niebezpiecznie zbliżając się do zawartości 1,5%, która uznana jest przez Komisję Europejską ds. Środowiska za początek pustynnienia. Średnia zawartość materii organicznej w polskich glebach użytkowanych rolniczo wynosi ok. 2%, czyli wg Europejskiej Bazy Danych jest to zawartość niska.
W obecnych czasach, gdy przed światem stoi zadanie dostarczenia odpowiedniej ilości pożywienia prawie 7-miliardowej populacji ludzkiej, w dodatku w sposób nie zagrażający bioróżnorodności środowiska i jego równowadze, dbałość o utrzymanie materii organicznej gleby na odpowiednim poziomie stała się pilną potrzebą, na którą odpowiedzieli m.in. naukowcy z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach z Zakładu Mikrobiologii. Zespół pod kierownictwem dr hab. Lidii Sas Paszt, prof. IO przeprowadził badania w temacie: „Warzywnictwo, w tym uprawa ziół metodami ekologicznymi – badania w zakresie innowacyjnych rozwiązań dla towarowej uprawy ekologicznej warzyw i ziół. Opracowanie innowacyjnych bioproduktów i technologii dla poprawy jakości gleb w ekologicznych uprawach roślin warzywnych”.
Chociaż zadanie dotyczyło upraw ekologicznych, to jego rezultat będzie mógł mieć zastosowanie w przyszłości do każdej produkcji rolniczej. Celem badań było bowiem opracowanie innowacyjnych technologii poprawy jakości gleb z zastosowaniem bioproduktów i pożytecznych mikroorganizmów glebowych, a ich wyniki zostały zaprezentowane na konferencji pt. „Podsumowanie zadań badawczych z zakresu rolnictwa ekologicznego realizowanych w roku 2016”, jaka obyła się w dniach 7-8 marca br. w Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Radomiu.
W ich efekcie stworzono nowe konsorcja bakteryjne, które weszły w skład biopreparatów. Oceniono ich wpływ na poprawę jakości gleby, tj.: odczyn, rozmiar populacji pożytecznych mikroorganizmów oraz skład mineralny przed i po ich aplikacji. Opracowano także na ich podstawie nowe bionawozy. Następnie prowadzono doświadczenia nad ich efektywnością, sposobem aplikacji i korzyściami ze stosowania. Rezultatem był wzrost zawartości materii organicznej w glebie oraz dominacja pożytecznej mikroflory, a co za tym idzie - zwiększenie stabilności mechanicznej gleby, poprawa jej zdolności sorpcyjnej, zwiększenie dostępności składników mineralnych dla roślin. Biopreparaty korzystnie oddziaływały na wzrost i plonowanie roślin, wzmacniały ich odporność na stres związany z brakiem wody (co ma znaczenie zwłaszcza w przypadku upraw nienawadnianych), pozwalały też na zmniejszenie dawek nawozów mineralnych i organicznych. Najskuteczniej działały, jeśli były aplikowane podczas sadzenia roślin i na początku uprawy. Stymulowały bowiem wzrost i rozwój systemu korzeniowego, który był zdrowy, silny i kilkakrotnie większej objętości niż w kontrolnych roślinach.
Zaproponowana innowacja jest przełomowa w skali kraju i świata, a badania nad stworzonymi biopreparatami i technologią ich stosowania nadal trwają. W Polsce istnieje duży popyt na tego typu bioprodukty, dlatego w kolejnych latach zostaną one przekształcone już w produkty handlowe. Pozwoli to podjąć producentom nawozów organicznych produkcję nowych biopreparatów wzbogaconych mikrobiologicznie, poprawiających wzrost i plonowanie roślin. Znajdą one także zastosowanie jako skuteczne i ekonomicznie opłacalne metody nawożenia i ochrony roślin. Będziemy śledzić rezultaty tych badań i poinformujemy czytelników o przedsięwzięciach w tej dziedzinie.
Izabela Pijanowska
„Śląskie Aktualności Rolnicze”
ŚODR Częstochowa
