Opracowanie prezentuje dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego oraz dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego na osobę pełnozatrudnioną rodziny według typów rolniczych, tj.: Uprawy polowe, Uprawy ogrodnicze, Uprawy trwałe, Krowy mleczne, Zwierzęta trawożerne, Trzoda chlewna, Drób i Mieszane.
Od 2014 r., po wejściu Polski w 2004 r. do Unii Europejskiej, z gospodarstw osób fizycznych (KRR) oraz gospodarstw osób prawnych (BDGR) pozyskiwane są dane rachunkowe w systemie Polski FADN. Dane te, oczyszczone z błędów, tworzą bazę danych Polskiego FADN. Na ich podstawie wytwarzane jest „Sprawozdanie z gospodarstwa rolnego”, przesyłane następnie do Komisji Europejskiej. W końcowym etapie możliwe staje się wytworzenie „Wyników Standardowych”, które przedstawiają sytuację ekonomiczną gospodarstw rolnych, uczestniczących w systemie FADN, w danym roku obrachunkowym. W ten sposób Polska wypełnia obowiązek wynikający z członkostwa w Unii Europejskiej. Dane rachunkowe z bazy danych Polskiego FADN służą również do przygotowywania różnego rodzaju analiz, publikacji i ekspertyz.
Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego
Jedną z kategorii występujących w „Wynikach Standardowych FADN” jest dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego, rozumiany jako opłata za zaangażowanie własnych czynników wytwórczych do działalności operacyjnej gospodarstwa rolnego oraz opłata za ryzyko podejmowane przez prowadzącego gospodarstwo rolne w roku obrachunkowym. Dochód ten oblicza się przez dodanie do wartości dodanej netto salda dopłat i podatków dotyczących inwestycji oraz odjęcia kosztu czynników zewnętrznych.
Prezentowane wyniki pogrupowano w gospodarstwach według 8 typów rolniczych i według 6 klas wielkości ekonomicznej.
Najwyższe dochody w l. 2011-2013 oraz 2017 r. i 2018 r.
Przeciętny dochód z gospodarstwa rolnego od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej znacząco się zwiększył. W 2004 r. kształtował się on na poziomie 19 961 zł, a w 2018 r. osiągnął poziom 41 358 zł. Podobnie wzrastał dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego na osobę pełnozatrudnioną rodziny, który z 12 818 zł wzrósł do 27 306 zł (patrz wykres). Gdyby ten wzrost wyrazić w procentach, to średni dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego wzrósł o 110 proc., a dochód w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną rodziny wzrósł o 113 proc. Oznacza to, że w analizowanym okresie dochody z rodzinnego gospodarstwa rolnego podwoiły się po wejściu Polski do UE. Najniższe dochody gospodarstwa rolne osiągnęły w l. 2004 i 2010, a najwyższe w l. 2011-2013 oraz 2017 r. i 2018 r.
Najbardziej dochodowe i najmniej opłacalne
Najwyższymi dochodami dysponowały gospodarstwa drobiarskie, które również wykazują dynamikę wzrostową z poziomu 216 622 zł/133 121 zł (średni dochód / średni dochód na osobę) w 2013 r. do poziomu 307 618 zł / 198 787 zł w 2017 r., czyli wzrost dochodów wyniósł ponad 140 proc..
Najmniej opłacalną gałęzią produkcji rolnej okazały się zwierzęta trawożerne i uprawy polowe. Chów bydła mięsnego zaraz po wejściu do UE pozwalał zwiększać dochody średnio z 20 769 zł w 2004 r. do 43 951 zł w 2007 r., po czym nastąpił spadek dochodów, które ustabilizowały się na poziomie ok. 24 000 zł z niewielkimi wahaniami w górę i w dół. Należy jednak zaznaczyć, że w badanym przedziale czasowym w tych gospodarstwach wystąpił trend spadkowy dochodów o ok. -34 proc.
Podobne dochody w analizowanym okresie osiągnęły gospodarstwa rolne specjalizujące się w uprawach polowych, które najwyższy poziom osiągnęły w l. 2010-2012, ale w odróżnieniu od zwierząt trawożernych, dochody w nich charakteryzują się tendencją wzrostową na poziomie 125 proc.
Mniej i bardziej stabilne
Najmniej stabilną gałęzią produkcji rolnej są uprawy trwałe (drzewa i krzewy owocowe), które charakteryzują się największymi wahaniami osiąganych dochodów. Można stwierdzić, że wzrosty i spadki występują tu co 4 lata. Najniższy średni dochód (ok. 13 000 zł) z rodzinnych gospodarstw rolnych specjalizujących się w uprawach trwałych wystąpił w l.: 2004, 2008-2009, 2014 i 2018. Najwyższe dochody zawierały się w przedziale od 33 140 zł do 50 544 zł (2011 r.).
Do gałęzi produkcji rolnej, które rodzinnym gospodarstwom rolnym w analizowanym okresie zapewniały w miarę stabilne, rosnące dochody, należą: produkcja ogrodnicza, chów trzody chlewnej i chów bydła mlecznego.
Najwyższy wzrost dochodów - chów bydła mlecznego
Średni dochód w produkcji ogrodniczej zawierał się w przedziale od 33 126 zł do 85 517 zł i osiągnął wzrost o ok. 102 proc. Najniższy wzrost dochodów (47 proc.) wystąpił w produkcji trzody chlewnej, ale były one najbardziej stabilne, na poziomie 45 466 zł -75 633 zł.
Najwyższy wzrost dochodów, bo aż o 266 proc., uzyskały rodzinne gospodarstwa rolne specjalizujące się w chowie bydła mlecznego, które osiągały dochody w przedziale 20 069 zł -85 401 zł.
Izydor Zieliński
„Lubelskie Aktualności Rolnicze”
LODR Końskowola
(za AGRO 6-7/2019)
