Dobra dieta na zimę powinna rozgrzewać i nie tuczyć oraz uzupełniać witaminy i minerały. Powinna obfitować w gotowane warzywa, zupy, desery owocowe i kiszonki oraz kasze. To, co jemy i sposób odżywiania pozostają w niewątpliwym związku z tym, czy uda nam się uniknąć zimowych przeziębień.
Kiszonki
Fermentacja, w wyniku której powstają kiszonki, sprawia, że warzywa są nasycone witaminami i minerałami, czasem nawet bardziej niż świeże. Ponadto wszystkie składniki w kiszonkach są lepiej przyswajalne. Kiszonki to dania niskokaloryczne; zawierają kwas mlekowy znakomicie wpływający na prace jelit. Poza tym podczas kiszenia powstaje acetylocholina, związek poprawiający przewodzenie impulsów nerwowych, co odgania ospałość i depresję oraz poprawia perystaltykę jelit oraz trawienie. Dostarczają wielu ważnych witamin, nie tylko C, ale również prowitaminy A, witaminy z grupy B oraz witaminy K.
Kiszona kapusta zawiera witaminy: C, B6, cenną B12 oraz K i minerały (potas wapń, cynk i żelazo).
Kiszone ogórki są znakomitym źródłem witaminy C. Poza tym w kiszonych ogórkach jest magnez, potas i beta-karoten.
Kisić można właściwie wszystko: paprykę, kapustę pekińską, buraki, jabłka, cebulę oraz czosnek.
Kasze
Kasze są kaloryczne, ale nie tuczą - taki to cud natury. Pod warunkiem oczywiście, że nie dodamy do nich tłustych, zawiesistych sosów. Mają bardzo dużo błonnika, co poprawia trawienie, witaminy (A, E i sporo witamin z grupy B) oraz cały zestaw minerałów.
Znakomita jest kasza z duszonymi jabłkami i bakaliami. To świetna alternatywa dla kanapek czy musli z zimnym mlekiem lub jogurtem na śniadanie.
Kasza jęczmienna, gryczana (biała i palona), manna, kukurydziana czy kuskus (czyli kaszka pszenna) dają nieprzebrane możliwości komponowania dań. Można je jadać z mięsem, warzywami i produktami nabiałowymi. Wspaniałe są pierogi z kaszą gryczaną i serem lub szpinakiem. Do deserów świetnie nadaje się kasza manna.
Gotowane warzywa i zupy
W mroźne dni potrzebujemy ciepłego jedzenia, surówki więc lepiej zostawić na lato. Podstawą diety powinny być gotowane warzywa. Żeby jednak tracić jak najmniej cennych składników, trzeba je gotować krótko, najlepiej na parze.
Zimowa dieta powinna być bogata w: brokuły, cebulę, marchew, buraki, kapustę i warzywa strączkowe. Nie zapominajmy o ziemniakach, selerze i porze.
Wszystkie warzywa nadają się też na pożywne i gorące zupy kremy. Wystarczy przygotować wywar (warzywny lub rosół), dodać krótko gotowane warzywa, zmiksować, przyprawić i gotowe.
Nieśmiertelne czosnek, cebula i miód
Regularne spożywanie, najlepiej codziennie, niektórych produktów korzystnie wpływa na odporność organizmu. Do takich produktów należą czosnek i cebula. Pobudzają one do pracy układ odpornościowy i działają bakteriobójczo. Czosnek niszczy wirusy, a cebula hamuje rozwój bakterii i przyspiesza zwalczanie chorób. Najlepiej spożywać je na surowo, np. w surówkach.
Spożywanie miodu w ilości 1-2 łyżeczki dziennie zwiększa odporność organizmu na choroby. Miód ma właściwości rozgrzewające, bakteriobójcze i antywirusowe, a także chroni drogi oddechowe przed infekcją.
Owsianka piernikowa
1/2 szklanki płatków owsianych błyskawicznych, szklanka mleka, 1/2 łyżeczki przyprawy do piernika, laska cynamonu, łyżka miodu, ulubione bakalie
W małym garnku wymieszać mleko oraz płatki. Dodać przyprawę do piernika i laskę cynamonu, a następnie podgrzewać przez ok. 3-4 minuty, aż do zgęstnienia masy. Cały czas mieszać owsiankę, by się nie przypaliła. Następnie wyjąć laskę cynamonu z rondelka i przełożyć danie do miseczki. Posypać bakaliami i polać miodem.
Zimowy kociołek
2 szklanki pęczaku, pół kg szynki wieprzowej, puszka kukurydzy, puszka czerwonej fasoli, słoiczek koncentratu pomidorowego, 2 duże cebule, czosnek granulowany, sól, pieprz, papryka w proszku, zioła prowansalskie
Mięso umyć, osuszyć, pokroić w kostkę. Podsmażyć na złoty kolor z dodatkiem cebuli pokrojonej w kostkę. Przełożyć do garnka, zalać ok 2 litrami wody. Dodać pęczak, zagotować na małym gazie. Dodać kukurydzę, fasolę i koncentrat. Doprawić do smaku. Przykryć pokrywkę, odstawić aż pęczak napęcznieje.
Danie jednogarnkowe
50 dag mięsa wieprzowego (łopatka, szynka), 20 dag drobnej białej fasoli, 30 dag cienkiej kiełbasy, 20 dag pieczarek, cebula, 2 ząbki czosnku, mała puszka koncentratu pomidorowego, 2 łyżki oleju, łyżka suszonych ziół prowansalskich, szczypta chili, jarzynka
Mięso pokroić na niewielkie kawałki, pieczarki w plasterki, cebulę posiekać, czosnek przecisnąć przez praskę, kiełbasę pokroić w kostkę lub półplasterki. W dużym garnku z grubym dnem mocno rozgrzać olej, wrzucić mięso, obsmażać przez kilka minut. Dodać cebulę, kiełbasę i pieczarki. Obsmażyć przez kilka minut na silnym ogniu. Wlać ok. 2 litrów wrzącej wody. Dodać opłukaną fasolę i zioła prowansalskie. Gotować pod przykryciem przez ok. 2 godziny, uzupełniając co jakiś czas odparowany płyn. Sprawdzić, czy mięso i fasola są już miękkie. Jeśli tak – dodać koncentrat oraz wedle uznania chili, pieprz i jarzynkę. Rada: zamiast białej fasoli można z powodzeniem użyć czerwonej (wystarczy ją wcześniej namoczyć) oraz dodać różnokolorowe papryki. A jeśli zależy nam na czasie, wówczas zamiast mięsa wieprzowego można użyć wołowiny; należy ją jednak nieco dłużej obsmażać, a zamiast suchej fasoli – użyć takiej z puszki.
Bigos
500 g mięsa wieprzowego (np. karkówki), 200 g kiełbasy wiejskiej, cebula, 2 łyżki oleju roślinnego, 3 szklanki wody, 30 g suszonych grzybów, 2 łyżki powideł śliwkowych lub kilka suszonych śliwek, jabłko (reneta lub antonówka), 1 kg kiszonej kapusty, łyżka koncentratu pomidorowego, łyżka mąki, łyżka masła
Mięso pokroić w kostkę. Cebulę pokroić w kosteczkę i zeszklić na oleju w dużym garnku. Dodać mięso i dokładnie je obsmażyć. Wlać 2 szklanki gorącej wody, posolić, doprawić pieprzem i zagotować. Następnie dodać połamane suszone grzyby, przykryć, zmniejszyć ogień i gotować przez ok. 45 minut. Dodać listek laurowy, ziela angielskie, kminek, majeranek, powidła śliwkowe lub posiekane śliwki, obrane i pokrojone w kosteczkę obrane jabłko i wymieszać. Dodać kiszoną kapustę (jeśli jest kwaśna, należy ją wcześniej wypłukać na sitku), wlać szklankę wody, wymieszać, przykryć i gotować do miękkości kapusty przez ok. 45 minut. Mniej więcej w połowie gotowania dodać obraną i pokrojoną na kawałeczki kiełbasę. Pod koniec dodać koncentrat pomidorowy. Mąkę podsmażyć na suchej patelni, gdy zacznie brązowieć dodać łyżkę masła i mieszać aż masło się rozpuści. Trzymając patelnię na ogniu dodać stopniowo kilka łyżek kapusty cały czas mieszając. Przełożyć zawartość patelni z powrotem do garnka, wymieszać i zagotować.
Kurczak curry
2 piersi z kurczaka, 150 mleczka kokosowego, łyżka curry w proszku lub czerwonej pasty curry, 1/2 łyżki kurkumy, 1/2 cebuli, ząbek czosnku, 1/2 papryczki chili lub chili w proszku, 1/2 łyżeczki pieprzu cayenne, 1,5 cm drobno posiekanego korzenia imbiru lub ½ łyżeczki sproszkowanego, 1/4 łyżeczki cukru, najlepiej brązowego, łyżeczka startej skórki z cytryny lub limonki, 1/2 łyżki soku z cytryny lub limonki, olej, sól, pieprz
Kurczaka pokroić w kostkę, posypać solą i pieprzem. Przygotować marynatę, mieszając posiekany czosnek, posiekaną papryczkę chili, imbir, sok i skórkę z cytryny oraz pół łyżki oleju. Marynować kurczaka przez co najmniej 5 min. Na patelni lub w woku zeszklić cebulę, a następnie dodać kurczaka z marynatą. Usmażyć mięso na złoty kolor, zmniejszyć ogień, dodać cukier, curry i kurkumę. Wszystko razem smażyć przez ok. minutę, po czym dodać mleko kokosowe i gotować przez kolejne 4-5 minut, co jakiś czas mieszając. Doprawić pieprzem cayenne i solą.
Czekolada na gorąco z chili i cynamonem
125 ml mleka, 2,5 łyżki śmietanki 30%, łyżka cukru, duża szczypta mielonego chili (lub malutki kawałek papryczki chili), duża szczypta mielonego cynamonu (lub kawałek kory cynamonu), 25 g gorzkiej lub deserowej czekolady
Do garnka wlać mleko oraz śmietankę, a następnie dodać cukier i przyprawy. Podgrzewać, ciągle mieszając, do czasu, aż cukier się rozpuści, a mleko zagotuje. Połamaną czekoladę dodać do gorącego płynu i podgrzewać, mieszając, aż się rozpuści. Gotować na małym ogniu do momentu, gdy czekolada będzie jednolita i kremowa. Przed podaniem można udekorować bitą śmietaną i posypać przyprawami.
Beata Burtniak, Magdalena Rumas-Lewandowska
„Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy”, ZODR Barzkowice
(za AGRO 12-01/2019-2020)
